"Ons is nie so nie": Vryheid van spraak en die ontkenning van rassisme in die Afrikaanse pers Translated title: We're not all like that: Freedom of speech and the denial of racism

Abstract

Die Afrikaanse nuusmedia, wat tydens apartheid grootliks as ondersteunende instellings vir apartheid gedien het, moes met die wending ná demokrasie aansienlike herposisionering ondergaan om aan te pas by die veranderende demokratiese politieke en sosiale omgewing. Hierdie verskuiwing het gepaard gegaan met 'n liberale konsensus in die nuusmedia in die algemeen waarvolgens daar in etiese kodes en professionale raamwerke sterk klem gelê is op individuele regte, onafhanklikheid van die media en vryheid van spraak. Gepaard hiermee het gegaan 'n poging van die Afrikaanse media om die lojaliteit van hoofsaaklik wit Afrikaanse lesers te balanseer met erkenning van die nuwe politieke magstrukture in die land. Hierdie normatiewe raamwerk het 'n invloed uitgeoefen op die manier waarop kulturele identiteit gekonstrueer is in nuusdiskoerse, naamlik as gekoppel aan individuele regte, vryheid van uitdrukking en gesitueer in 'n vryemark-verbruikersamelewing eerder as binne groepsverband. 'n Onlangse voorbeeld van 'n nuusdiskoers waaruit die Afrikaanse media se hantering van hierdie beginsels na vore kom, is die dekking van die insident op die kampus van die Universiteit van die Vrystaat waar studente 'n video gemaak het van 'n rassistiese inlywingsritueel. Hierdie artikel poog om deur middel van 'n oorsigtelike ontginning van redaksionele kommentaar van geselekteerde Afrikaanse nuusmedia op die insident aan te dui hoe die gebeurtenis geïnterpreteer en aangebied is in terme van 'n raamwerk waarvolgens rassisme grootliks aangebied is as 'n individuele vergryp eerder as 'n sistemiese en histories-ingegewe probleem.

Translated abstract

The Afrikaans news media, who during the apartheid years largely served as legitimising institutions for apartheid, had to undergo significant repositioning to adapt to the changing democratic political and social environment after apartheid. This repositioning coincided with a liberal consensus in the news media in general, according to which individual rights, independence of the media, and freedom of speech were emphasised. At the same time, the Afrikaans media attempted to retain the loyalty of primarily white Afrikaans readers while having to acknowledge the new majority government in the country and to orientate itself in relation to the new centres of political power. This normative framework influenced the way in which cultural identity was constructed in news discourses, namely linked to individual rights, freedom of expression, and situated in a freemarket society. A recent example of a news discourse that brings to light the Afrikaans media's understanding of these normative values, is the coverage that was given to an incident on the campus of the University of the Free State where students filmed a racist ritual to initiate cleaning staff at a university residence. This article seeks to explore editorial comment on the incident in selected Afrikaans media to indicate how the event was interpreted and presented as an individual transgression rather than a systemic and historically-determined problem.